# مقدمه:
اطراف ما زیاد دیده می شود و یا احتمالاً خودمان هم تا به حال انجامش داده ایم؛ آن هم اینکه گاهی که بهانه ای برای خندیدن نداریم و یا شاید هم داریم ولی بنا به هر دلیلی، دیگران را بهانه خندیدن قرار می دهیم. گاهی پشت سرشان مسخره شان می کنیم و گاهی جلوی خودشان. دست می گذاریم روی دماغ، دهن، قد، لباس و یا ... . نمی دانیم یا خودمان را به نادانی زده ایم؟ واقعاً توجیهاتی که می آوریم درست است؟ بله شخصی که مسخره اش می کنیم گاهی با خود ما می خندد، ولی خدا می داند که چقدر از این خنده ها زورکی است، رودروایسی دارد و یا شاید نمی خواهد به خاطر بی جنبه بودنش سرزنش شود، شاید هم به خاطر ... .
# معنای مسخره کردن:
✓ استاد حسن مصطفوی در کتاب «التحقیق فی کلمات القرآن الکریم» ذیل ریشه «س خ ر» می فرمایند: «یدلّ على احتقار و استذلال». بنا بر این وقتی گفته می شود «کسی را مسخره کرد»، یعنی «او را تحقیر کرد و شان و منزلتش را پایین آورد».
✓ علامه طباطبایی نیز در تفسیر المیزان، ج18، ص321(1) می فرمایند: «و هو ذکر ما یستحقر و یستهان به الإنسان بقول أو إشارة أو فعل تقلیداً بحیث یضحک منه بالطبع؛ عبارت است از اینکه انسان چیزی بگوید که با آن کسی را حقیر بشمارد، چه با زبان و چه با اشاره و چه با تقلید فعل او، به گونه ای که بینندگان و شنوندگان به طور طبیعی از آن سخن، اشاره و یا تقلید بخندند».
# بررسی فقهی:
✓ از لحاظ فقهی مراجع عظام گفته اند حرام است ولو شخصی که مسخره اش می کنیم مسلمان نباشد(2).
# بررسی عقلی:
✓ وقتی از منظر عقل به این مسئله نگاه کنیم باز هم باید دست نگه داریم. عقل ما وقتی بررسی می کند و می بیند در شریعت مسخره کردن دیگران حرام است و در آخرت نیز مرتکب حرام عقوبت می شود، نتیجه می گیرد ولو اینکه عقوبت اخروی احتمالی باشد باید دست نگه داریم چون اگر تحقق پیدا کند (معاد) ضرر عظیمی (آتش جهنم) بر ما وارد خواهد شد.
# بررسی آیات:
1. یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ یَکُونُوا خَیْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ یَکُنَّ خَیْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَکُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمَانِ وَمَنْ لَمْ یَتُبْ فَأُولَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! نباید قومی قوم دیگر را مسخره کنند، شاید آنها از اینها بهتر باشند، و نه زنانی زنان {دیگر} را، شاید آنان از اینها بهتر باشند، و عیب یکدیگر را به رخ نکشید و هم دیگر را به لقب های زشت مخوانید؛ چه بد است نامیدن {مردم} به کفر و فسق بعد از ایمان آوردن و هر که توبه نکند پس آنانند ستمکاران. (حجرات، 11)
2. وَیْلٌ لِکُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ؛ وای بر هر عیب جوی طعنه زن. (همزة، 1)
# تحقیق بیشتر:
✓ با توجه به مطالب بیان شده، به نظر شما بیان جوک های قومیتی درست هست؟ از لحاظ شرعی و عقلی جواز بیان آن ها را داریم؟
- ۹۵/۰۳/۰۶