اصطلاحات احتیاط واجب و احتیاط مستحب

گاهی برای دیدن حکم مسأله ای به رساله مراجعه می کنید و با اصطلاحات احتیاط واجب و احتیاط مستحب مواجه میشید که در این مطلب این دو اصطلاح ها رو توضیح خواهیم داد.

نکته: گاهی واجب یا مستحب بودنش ذکر نمی شه ولی راه تشخیصش رو بیان می کنیم.

در این دو نوع احتیاط، دو تفاوت وجود داره:

1) تفاوت در مقام شناخت {یعنی از کجا بفهمیم این احتیاط واجبه یا مستحب؟}

احتیاط مستحب، احتیاط همراه فتوا هست: اگر مجتهد در مسأله فتوا داده باشه و علاوه بر اون احتیاط هم کرده باشه، این احتیاطِ مستحب هست. مثال: «در غسل ارتماسی، اگر به نیّت غسل ارتماسی، به تدریج در آب فرو رود تمام تا بدن زیر آب قرار گیرد، غسل او صحیح است و احتیاط آن است که یک دفعه زیر آب رود»⁽¹⁾
احتیاط واجب، احتیاط بدون فتوا هست: اگر مجتهد در مساله فتوا نداده باشه و ابتداءً احتیاط کرده باشه، این احتیاطِ واجب هست. مثال: «اگر نذر کند که به فقیر معینی صدقه بدهد، نمی تواند آن را به فقیر دیگری بدهد و اگر آن فقیر بمیرد، بنابر احتیاط باید به ورثه او بپردازد.»⁽²⁾

2) تفاوت در مقام عمل

در احتیاط مستحب مقلّد باید به همون احتیاط و یا فتوای همراه اون عمل کنه {مخیر هست بین این دو}، و نمیتونه که در اون مساله به مرجع دیگه ای رجوع کنه.
ولی در احتیاط واجب، مقلد میتونه یا به همون احتیاط عمل کنه، و یا در اون مساله به مجتهد اعلم بعد از مرجعش رجوع کنه و به فتوای او عمل کنه.

---

# پاورقی ها:

(1): توضیح المسائل امام خمینی (ره)، م 367
(2): همان، م2659

---

# منبع اصلی: اموزش فقه، ص 27 {با کمی تصرف در نگارش و...}